Grób Nieznanego Żołnierza

Jest to fragment artykułu który opublikowałem pod tytułem "Matka wybiera grób", Nowy Kurier Nadbałtycki nr 10/2004

Tradycja oddawania czci Nieznanemu Żołnierzowi jako symbolowi trudu i poświęcenia nie zrodziła się w Polsce. Została zapożyczona z martyrologii francuskiej powstałej po pierwszej wojnie światowej. Na polskim gruncie idea utworzenia podobnego symbolu powstała w 1924 roku, a do jego realizacji przystąpiono w rok później. 4 kwietnia 1925 odbyło się uroczyste losowanie jednego z pośród piętnastu zaproponowanych przez Wojskowe Biuro Historyczne pobojowisk, z którego pochodzić miały zwłoki Nieznanego Żołnierza. Losowania w obecności Ministra Spraw Wojskowych Gen. Dyw. Władysława Sikorskiego, Szefa Sztabu Generalnego Gen. Dyw. Stanisław Hallera,1ks. biskupa polowego Stanisława Galla, oraz wybitnego historyka wojskowości płk. Marian Kukiela dokonał najmłodszy obecny kawaler orderu Virtuti Militari – instruktor artylerii Szkoły Podchorążych Piechoty ogniomistrz Józef Buczkowski. Wylosowanym polem walk było pobojowisko Lwowskie z lat 1918-1919.


Zgodnie z ustaleniami Komitetu Wykonawczego, któremu przewodniczył komendant miasta Lwowa Gen. Dyw. Jan Thullie, 29 października 1925 roku odbyła się ekshumacja zwłok na Cmentarzu Obrońców Lwowa. Jadwiga Zarugiewiczowa (matka która straciła w obronie Lwowa syna) wybrała jedną pośród trzech wybranych przez specjalną komisję ekshumowanych trumien. Komisja ta składała się z władz cywilnych, wojskowych i kościelnych Lwowa. Zwłoki włożono do dębowej trumny i przeniesiono do Kaplicy Obrońców Lwowa na terenie cmentarza, gdzie całą noc czuwała przy niej warta honorowa. 30 października trumna ze zwłokami Nieznanego Żołnierza uroczyście przeniesiona została do bazyliki archikatedralnej Lwowskiej, gdzie spoczęła na sześciometrowym katafalku zdobionym symbolami chwały oręża polskiego. Cała uroczystość miała chatakter szczególnie podniosły, o charakterze demonstracji patriotycznej i zromadziła na trasie przemarszu znaczną część ludności miasta. Pierwszego listopada o godzinie dziewiątej rano odbyła się specjalna msza pod przewodnictwem arcybiskupa Twardowskiego. Po mszy wyniesiono trumnę z katedry co uczczone zostało jednym wystrzałem armatnim poprzedającym dwuminutowe bicie dzwonów wszystkich Lwowskich kościołów. Ostatecznie w kondukcie wojsk garnizonu lwowskiego odprowadzono trumnę na dworzec, skąd specjalnym pociągiem pod dowództwem Gen. Bryg. Walerego Mariańskiego przewieziono zwłoki do Warszawy.

2 listopada zwłoki Nieznanego Żołnierza dotarły do Warszawy i uroczyście przeniesione zostały w otoczeniu generalicji i kombatantów do katedry Św. Jana. Uroczystą mszę świętą odprawił ks. Kardynał Kakowski w obecności prezydenta Stanisław Wojciechowskiego, premiera Władysława Grabskiego, oraz innych przedstawicieli najwyższych władz państwowych zarówno cywilnych jak i wojskowych. Obecni byli także attachè wojskowi jedenastu krajów. Po mszy w uroczystym pochodzie odprowadzono trumnę na Plac Saski gdzie warszawa oddała hołd Nieznanemu Żołnierzowi salwą armatnią. Następnie pochowano zwłoki i przystąpiono do składania wieńców. Wokół płyty grobowej ustawiono urny z ziemią z piętnastu pobojowisk uczestniczących w losowaniu.